Tây Ban Nha từng 'lụi tàn' cùng tiki taka: Thời kì tăm tối trước cửa thiên đường

Trong giai đoạn từ năm 2008 đến 2012, câu hỏi đâu là thế lực mạnh nhất đang thống trị làng túc cầu thực sự quá dễ để trả lời. Barcelona với triết lý Tiki Taka được Pep Guardiola phát triển đến đỉnh cao, nghiễm nhiên trở thành ông vua trên mọi đấu trường. Tam tấu huyền ảo Xavi – Iniesta – Messi, cùng với đó là nguyên dàn La Masia dát vàng giá trị ở mọi tuyến, mỗi mùa giải trôi qua dành cho các Cules khi ấy, đơn giản chỉ là “ung dung ngồi đếm cúp”.

Còn tại mặt trận đội tuyển quốc gia, còn ai đủ tự tin vượt mặt Tây Ban Nha trong giai đoạn này? La Roja out trình so với toàn bộ phần còn lại. Cũng với nòng cốt là những ngôi sao Barca và Real Madrid, Bò Tót ẵm trọn mọi danh hiệu thời điểm ấy. Họ bắt đầu bằng chức vô địch EURO 2008 đây cảm xúc, và sau đó là bảo vệ thành công chiếc vương miện châu Âu 4 năm sau đó. Đặc biệt hơn cả, Tây Ban Nha còn chinh phục cả cúp Vàng thế giới, khi lên ngôi tại World Cup 2010 đầy thuyết phục.

Với mỗi giải đấu, Tây Ban Nha đều phô diễn thứ sức mạnh khác nhau, khi thì là sơ đồ 4-6-0 không tiền đạo tại EURO 2012, lúc lại là lối chơi cực kỳ chặt chẽ và kỷ luật ở World Cup 2010. Tuy nhiên tựu chung lại, Tiki Taka với cái “hồn” từ Barcelona vẫn là chiếc chìa khoá mang tới thành công rực rỡ cho những chú Bò Tót.

Tiki Taka bá đạo đến mức nó còn bị ghét cay ghét đắng. Rồi khi đã ở trên đỉnh cao quá lâu, Tây Ban Nha và Barca còn bị đóng đinh với lối đá này. Nghiêm trọng đến độ chỉ cần ghi bàn theo phong cách khác thôi, ngay lập tức họ sẽ bị coi là “đồ rác rưởi”.

Minh chứng rõ ràng nhất là khi Bò Tót tiếp cận World Cup 2010 với lối chơi có phần kỷ luật, đề cao kết quả sau cùng hơn, họ bị báo chí gièm pha ngay lập tức. Tờ báo Guardian (Anh) mô tả cách Tây Ban Nha chơi bóng vào năm 2010, mang tinh thần cực đoan như tổ chức Hồi giáo Taliban. Lần đó, bàn thắng bằng đầu của Carles Puyol vào lưới tuyển Đức ở bán kết được bóng gió gọi là "thứ dơ bẩn". Tây Ban Nha ghi bàn từ tình huống phạt góc đã bị xem là "bẩn thỉu", còn với những pha phản công hay bóng dài là thô tục.

Khi "La Roja" đá tiki-taka, bàn thắng phải được thực hiện sau những pha ban bật ngắn rồi chờ đến sát khung thành mới dứt điểm. Để rồi chính sự khắt khe đó, đã hình thành một trong những nguyên nhân khiến Tiki Taka, Barcelona và Tây Ban Nha rơi từ đỉnh cao xuống đáy vực sâu. Và họ đã phải nằm trong bóng tối suốt quãng thời gian không hề ngắn chút nào.

Vạn vật đều phải trải qua quy luật – hưng thịnh đến mấy rồi cũng sẽ phải suy tàn. Đó đã là luật bất thành văn của tự nhiên, và Tiki Taka cũng vậy. Sau khi Pep Guardiola rời Barca để tới dẫn dắt Bayern Munich, đó cũng là lúc Tiki Taka lụi tàn.

Người ta nói Lionel Messi chính là nguồn cảm hứng đưa đội bóng xứ Catalan, cùng với thứ bóng đá đẹp mắt kia lên đỉnh. Điều đó không sai, nhưng chắc chắn mình El Pulga là không đủ. Xavi, Iniesta mới là những mắt xích quan trọng nhất, là khối óc của không chỉ Barcelona, mà đội tuyển Tây Ban Nha cũng vậy. Nhưng dù có tài năng cỡ nào, thì họ cũng chẳng thể thắng nổi sự nghiệt ngã của thời gian. Và dấu hiệu của sự vụn vỡ đã đến tại World Cup 2014, nơi La Roja bước vào giải với tâm thế của nhà đương kim vô địch.

Ấy vậy nhà vua ngay lập tức đón nhận cơn thịnh nộ từ chính bại tướng Hà Lan, khi bị Cơn lốc da cam cuốn phăng và vùi dập với tỷ số 5-1 ngay ngày ra quân. Rồi trận thua bất ngờ 0-2 trước Chile ngay sau đó, đã tiễn thẳng Tây Ban Nha về nước, dù họ mới chỉ thực hiện vỏn vẹn 2 trận tại chiến dịch bảo vệ ngai vàng thế giới.

Bị loại đầy nhục nhã ngay tại vòng bảng World Cup 2014, đó chính là sự khởi đầu cho cái chết của Tiki Taka. Và sự thất vọng chạm nóc khi Bò Tót tiếp tục thể hiện như tệ hại tại World Cup 2018. Dù họ đã vượt qua vòng bảng với vị thế đứng đầu, nhưng ngay tại vòng knock out đối đầu với chủ nhà Nga, bộ mặt bạc nhược của La Roja mới lộ ra. Bò Tót trung thành tuyệt đối với Tiki Taka, vẫn ban bật và thực hiện những đường bóng ngắn một cách triệt để.

Họ vẫn còn có  Iniesta, David Silva hay Sergio Busquets – những ngôi sao thấm nhuần triết lý. Nhưng dường như tất cả đều đã lỗi thời. Một phần vì các siêu sao quan trọng nhất đã sang dần bên kia sườn dốc. Phần còn lại đối thủ đã nắm quá rõ quy chế vận hành của Tiki Taka. Và việc La Roja bị loại trên chấm phạt đền và lại phải về nước sớm, xem ra chẳng có gì oan ức cả.

Tây Ban Nha đá với Nga mà khán giả theo dõi phát buồn ngủ. Thậm chí, khi nhìn các đồng đội miệt mài đánh phá tường thành tuyển Nga trong vô vọng, tiền vệ Cesc Fabregas bình luận với BBC Sport: "Tôi thích tiki-taka, nhưng các đường chuyền không có đích đến như vậy sẽ không đưa Tây Ban Nha tới đâu. Nhìn xem, Costa có pha đánh đầu, Isco sút xa và chấm hết".

Tây Ban Nha gục ngã trước tuyển Nga, nhưng đó còn hơn cả một thất bại. Sau nhiều năm "làm mưa làm gió", triết lý tiki-taka đã tới ngày tàn. "La Roja" không có gì sai với triết lý của mình, tuy nhiên họ đã thiếu đi mảnh ghép cuối cùng để vận hành trơn tru lối đá ban bật ngắn.

Tìm được những mẫu cầu thủ vĩ đại như Xavi hay Iniesta – khó, thực sự là rất khó nếu như không muốn nói là sẽ chẳng bao giờ tìm được. Vậy nên thay vì cố gắng tìm ra những bản sao cầu thủ phù hợp nhất, chi bằng Tây Ban Nha thay đổi toàn bộ triết lý.

Tiki Taka đã từng là kỷ niệm đẹp, rất đẹp là đằng khác. Nó đưa Tây Ban Nha từ danh xưng “ông vua vòng loại” nghe đậm chất Troll, trở thành nhà vô địch tuyệt đối ở cả châu Âu lẫn thế giới. Nhưng kỷ niệm đồng nghĩa là quá khứ. Giờ đây, Bò Tót đã đóng lại dòng ký ức đó, để hướng tới một bản siêu nâng cấp hoành tráng hơn.

Và chức vô địch EURO 2024 mới đây nhất với lứa Rodri, Yamal, Nico Williams,… đã minh chứng cho điều đó. Không cần Tiki Taka mà Bò Tót vẫn sống khoẻ đó thôi. Chấp nhận từ bỏ những điều tuy tốt đẹp nhưng đã lỗi thời, để hướng tới những tinh hoa mới mẻ hơn, đó mới là cách vận hành của một nhà vua đích thực.